Νεφέλη Μούσουρα(πιανίστρια):Η τέχνη υπάρχει για να απαλύνει τις ατέλειες του κόσμου.Η γνωστή μουσικός στον ΠΑΛΜΟ

Η Νεφέλη Μούσουρα γεννήθηκε στην Αθήνα και ξεκίνησε µαθήµατα πιάνου σε ηλικία τεσσάρων ετών. Έχει τιµηθεί από την Ακαδηµία Αθηνών µε το βραβείο «Ελένης Μυκονίου» για νέους πιανίστες (2009). Από οκτώ ετών βραβεύεται σε διαγωνισµούς πιάνου: Χ.Ο.Ν. Α΄ Βραβείο (1997 και 2004), «Φίλων» Α΄ Βραβείο (1998), Konzerteum Γ΄ Βραβείο (2001). Το 2005 έλαβε το Α΄ Βραβείο στους Πανελλήνι- ους Μαθητικούς Αγώνες του Υπουργείου Παιδείας, ενώ της απονεµήθηκε το Α΄ Βραβείο στον Πανελλήνιο ∆ιαγωνισµό Νέων Ελλήνων Πιανιστών (2010). χει συµπράξει ως σολίστ µε την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, τη Συµφωνική Ορχη στρα του ∆ήµου Αθηναίων, την Ορχήστρα Πατρών, την Orpheus Kammerorchester (Βιέννη) καθώς και την Sinfonieorchester der Universität Mozarteum (Ζάλτσµπουργκ). Με την τελευταία ορχήστρα συµµετείχε ως σολίστ σε παραγωγή DVD µε κον- τσέρτα για πιάνο. Πρόσφατα ηχογράφησε CD που συνοδεύει µουσικά εκπαιδευτικά βιβλία του εκδοτικού οίκου Helbling Verlag. Έχει δώσει συναυλίες σε Ελλάδα, Γερµανία, Γαλλία, Αυστρία, Ιταλία. Έχει εµφανιστεί σε σηµαντικά φεστιβάλ όπως, µεταξύ άλλων, στο «Φε- στιβάλ Ναυπλίου», στο «Tο Piano στα forte του» στην Αθήνα και στο φηµισµένο Φεστιβάλ «Πιανιστική Άνοιξη» του Deutschlandsberg της Αυστρίας στο οποίο και έχει προσκληθεί ξανά για το 2014. Εµφανίζεται επίσης τακτικά σε συναυλίες µουσικής δωµατίου, ανάµεσα στις οποίες ξεχωρίζει η συνεργασία της µε τον βιολονίστα Ivry Gitlis. Για τις εµφανίσεις της έχει λάβει πολύ καλές κριτικές, ενώ έχει παίξει για την ελληνική ραδιοφωνία και τηλεόραση. Απέκτησε ∆ίπλωµα Πιάνου µε τις ανώτατες διακρίσεις (Άριστα Παµ ψηφεί, Α΄ Βραβείο και Χρυσό Μετάλλιο) µε καθηγητή τον Αναστάσιο Πάππας από το Ωδείο Kodaly (Αθήνα). Είναι αριστούχος απόφοιτος του Τµήµατος Μουσικών Σπουδών του Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών καθώς και κάτοχος «Bachelor of Arts» από το Πανεπιστήµιο Mozarteum στο Salzburg της Αυστρίας όπου σπούδασε µε καθηγητή τον Rolf Plagge. Σήµερα είναι φοιτήτρια στο σολι- στικό µεταπτυχιακό πρόγραµµα «Master Piano Solo» στην τάξη του ίδιου καθηγητή. Έχει επίσης λάβει µαθήµατα από τους Jacques Rouvier, Elisso Virsaladze και Steven Kovacevich. Έχει επί- σης επιλεχθεί από το πανεπιστήµιο Mozarteum για να κάνει σεµινάριο µε τον Paul Badua Skoda και να παίξει στα εγκαίνια της αίθουσας Bösendorfer Saal του πανεπιστηµίου.

Συνέντευξη στην Μαίρη Λαρεντζάκη- Γκιώνη  

Τί σας ώθησε να σπουδάσετε µουσική;

Υπήρχε µεγάλη αγάπη για τη µουσική στην οικογένεια και έτσι ξεκίνησα πιάνο σε πολύ µικρή ηλικία µε πρωτοβουλία των γονιών µου. Όσο µεγάλωνα όµως ένοιωθα να µε τραβά όλο και περισσότερο. Για µένα η καθηµερινή ενασχόληση µε το πιάνο είναι ένα κθηµερινό άγχος και ελπίδα µαζί. Για το αν θα καταφέρω να ξεπεράσω τις δυσκολίες που, εκ των πραγµάτων, έχει αυτό το όργανο, και θα µπο- ρέσω εντέλει µέσω αυτού να εκ- φράσω αυτό που έχω ως ιδεατό µέσα µου. Αυτή η περιπέτεια χωρίς τέλος είναι για µένα µια τεράστια προσωπική πρόκληση, στην οποία, αν είχα κάνει πίσω, θα το µετάνιωνα σίγουρα!

 Πώς κρίνετε το επίπεδο σπουδών στα Ωδεία και τα µουσικά εκπαιδευτήρια;

∆εν έχω γνώση του συνό- λου της µουσικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, όµως απ’όσο µου έχει δοθεί η ευκαιρία να γνωρίζω την κατά- σταση όπως τη βίωσα η ίδια, θα έλεγα πως είναι θέµα τύχης το να δε- χτεί κάποιο παιδί σωστή µουσική παι- δεία. Αφενός δεν υπάρχει επιµονή στη συστηµατική διδασκαλία της τε- χνικής του οργάνου, που είναι το µέσον για να µπορέσει κανείς να εκ- φραστεί µουσικά, κι αφετέρου λείπει η σφαιρική θεώρηση και το όραµα από τη διδασκαλία, το να εµφυσήσει δηλαδή ο δάσκαλος την αγάπη για τη µουσική. Χωρίς την αγάπη σαν κί- νητρο και έµπευση για την τεράστια προσπάθεια που θα αναγκαστεί να  κάνει το παιδί, δεν µπορεί να προχω- ρήσει και να πάει µακριά.

Τι πολύτιµα για την καλλιτεχνική σας πορεία, διδαχτήκατε από τον καθηγητή σας στο πιάνο, Αναστάσιο Πάππα;

Ο Τάσος Πάππας µε επηρέασε µε τρόπο καθοριστικό και µου άλλαξε την οπτική µε την οποία βλέπω τη µουσική. Ο ίδιος είναι ένας πολύ σπουδαίος πιανίστας και µου- σικός, που εµπνέει και µόνο µε την καλλιτεχνικότητά του ως πράξη. Με βοήθησε να ξεπεράσω πολλές τεχνι- κές δυσκολίες και πάνω απ’όλα µε ενέπνευσε µε την αγάπη του και το πάθος του για τη µουσική. Ο τρόπο που αποκρυπτογραφεί την ουσία των µουσικών κειµένων, σε κάνει να δεις, όχι µόνο τα προφανή, αλλά και όσα κρύβονται πίσω και ανάµεσα στις 

 Ποιά εφόδια χρειάζονται σε έναν σπουδαστή για να εξελιχθεί σε καλλιτέχνη;

Αγάπη, πάθος για το αντι- κείµενο και µια ευρύτερη µόρφωση που θα τον κάνει να ορίσει τον εαυτό του µέσα στον κόσµο, να βρει την ταυτότητά του και θα του δώσει το κριτήριο να αναπτύξει την καλλιτε- χνική του προσωπικότητα. Η ευρύτερη παιδεία είναι απαραίτητη, νοµίζω, σε κάθε µορφή καλλιτεχνικής δηµιουργίας. Εν τέλει όµως η εξέλιξη κάποιου εξαρτάται από την αφοσίωσή του και την προσωπική του ανάγκη να ξεπεράσει τον εαυτό του και να έρθει σε επαφή µε τις βαθύτερες ικανότητές του. 

 Οι σπουδές στο πιάνο απαιτούν πολλές ώρες µελέτη. Αυτό σας δηµιούργησε µια µοναχικότητα;

Είναι γεγονός πως, ως πιανίστας, κανείς αφιερώνει πάρα πολύ χρόνο στη µελέτη. Όµως αγαπώ πολύ τους ανθρώπους και τις ανθρώπινες σχέσεις και µ’αρέσει να δί- νοµαι σε αυτές. Στο κάτω κάτω χωρίς την ίδια τη ζωή, δεν υπάρχει τέχνη. Τα δύο αυτά µαζί συµπορεύονται και αλληλοτροφοδοτούνται.

Ποιό είδος µουσικής προτιµάτα ν’ακούτε στον ελεύθερο χρόνο σας;

Ανάλογα µε το πώς νιώθω την κάθε στιγµή. Το σίγουρο είναι πως η µουσική για µένα είναι µία  είτε απλή είτε σύνθετη. Νιώθω σαν να υπάρχει µια κοινή µήτρα συναι- σθηµάτων, στην οποία γεννιούνται όλες οι µεγάλες µουσικές, είτε πρόκειται για ένα παραδοσιακό τραγούδι είτε για ένα ιντερµέτζο του Μπραµς. Η έννοια του ελεύθερου χρόνου πάλι είναι σχετική. Η καλλιτεχνική δηµιουργία είναι σε συνεχή διάλογο µε όλες τις στιγµές της καθηµερινότητας. ∆ιάβασα ένα στίχο του Καβάφη, που εκφράζει απόλυτα αυτή την κατάσταση: «Και µες την τέχνη, ξεκουράζοµαι απ’τη δούλεψή της.»

Ποιά διαφορά διακρίνετε στην αντιµετώπιση της κλασικής µουσικής στην Ελλάδα σε σχέση µε την Αυστρία;
Στην Αυστρία η κλασική µουσική εντάσσεται στην παράδοσή τους κι αυτό, θα έλεγα, είναι η ουσιαστική διαφορά µε εµάς. Στη ∆υτική Ευρώπη η παραδοσιακή µουσική τους είναι βασισµένη στον µείζονα και τον ελάσσονα τρόπο, στους οποίους στηρίζεται και η κλασική µουσική, άρα είναι ένα άκουσµα πολύ οικείο για εκείνους. Εµάς, η πα- ραδοσιακή µας µουσική βασίζεται σε διαφορετικές κλίµακες. Εποµένως, η κλασική µουσική δεν είναι κάτι οικείο για εµάς και γι’αυτό ίσως απευθύνε- ται σε µικρότερο κοινό στην Ελλάδα. Αυτό, βέβαια, δεν σηµαίνει ότι είναι κακό ή καλό, είναι απλά ένα γε- γονός, κάτι αντίστοιχο ίσως µε το ότι η αρχαία τραγωδία δεν είναι πιθανώς το ίδιο δηµοφιλής σε άλλες χώρες όπως στην Ελλάδα. Ο κάθε λαός έχει δώσει το µερίδιό του στην παγκόσµια πολιτιστική κληρονοµιά κι αυτή τελικά είναι πανανθρώπινη. Η µεγάλη τέχνη είναι άκρως δηµοκρατική και ανήκει σε όλους και στον καθένα από εµάς ξεχωριστά!

Οι σπουδές στην κλασική µουσική είναι µακροχρόνιες, πολυδάπανες και απαιτούν θυσίες. Υπάρχει ενδιαφέρον από τους νέους σήµερα; Θα τους συµβουλεύατε να ακολουθήσουν την κλίση τους; 
Αν η κλίση αυτή είναι µια εσωτερική ανάγκη που σε καίει, τότε αναµφίβολα, ναι! Αν πάλι δεν καίει, τότε όχι. ∆εν υπάρχει λόγος να µπει κανείς σε αυτή την διαδικασία, που είναι τόσο επίπονη και χωρίς την ανάλογη υλική ανταπόδοση. Νοµίζω ότι κατά κάποιο τρόπο οφείλει κανείς να ακολουθεί την κλίση του όµως, δια- φορετικά δεν πραγµατώνεται ο σκο- πός για τον οποίο ήρθε σ’αυτόν τον κόσµο. Είναι σαν ένα λουλούδι που δεν µυρίστηκε ποτέ, σαν ένα χωράφι που δεν καλλιεργήθηκε ποτέ… Είναι σίγουρα ευλογία και κατάρα µαζί να έχεις το χωράφι γιατί πρέπει να κοπιάσεις για να βγάλεις τους καρπούς του, να στερηθείς πολλά άλλα. Μα το να βγάλεις από αυτό που διαθέτεις ό,τι καλύτερο µπορείς, είναι κάτι που µπορεί να νοηµατοδοτήσει κάθε µέρα του βίου µας.

 Ποιούς πιανίστες θαυµάζετε;

Είναι πάρα πολλοί οι καλλιτέχνες που θαυµάζω. Ο κάθε µεγάλος πιανίστας έχει τη δική του προσωπικότητα, που είναι πολύ ξεχωριστή και βάζει την προσωπική του σφραγίδα στα έργα µε τρόπο που γίνεται σχεδόν συνδηµιουργός. Ο Grigori Sokolov, ο Christian Zimmermann, ο David Fray και ο Daniil Trifonov από τη νεότερη γενιά είναι µερικοί µόνο από τους µεγάλους πιανίστες του καιρού µας που αγαπώ ιδιαίτερα.

Συναντήσατε δυσκολίες στη διαδροµή σας; Πώς τις παρακάµψατε;

Επειδή είναι κάτι που πρέπει να ξεκινήσει σε πολύ µικρή ηλικία για να φτάσει κανείς σε επαγγελµατικό επίπεδο, είναι αρκετά δύσκολο για ένα µικρό παιδί να διαθέτει τη συγ- κέντρωση και την πειθαρχία που απαιτεί η µελέτη του πιάνου. Σε αυτό το σηµείο χρειάζεται η συµπαράσταση από την οικογένεια και εγώ υπήρξα τυχερή σε αυτό καθώς η µητέρα µου καθόταν δίπλα µου τις ώρες που µελετούσα. Αργότερα, η δυσκολία που αντιµετώπισα ήταν το να συνδυαστεί το σχολείο µε τις αυξηµένες απαιτήσεις που είχα στο πιάνο καθώς δεν πήγα σε µουσικό σχολείο. Από κει και πέρα, οι δυσκολίες που αντιµετωπίζει ο καλλιτέχνης είναι καθηµερινές και πολυεπίπεδες. Νοµίζω όµως ότι η µεγαλύτερη δυ- σκολία παραµένει πάντα ο ίδιος ο εαυτός µας. Όλα µας τα ελαττώµατα είναι τα εµπόδιά µας και βρίσκονται εντός µας. Είναι στοίχηµα της κάθε µέρας και ολόκληρης της ζωής µας να αγωνιστούµε τόσο για να τα τιθασεύσουµε όσο και για να έρθουµε σε ειρήνη µε αυτά.

 Ποιά συναισθήµατα σάς δη- µιουργεί η φράση του Μπετόβεν «όταν παράδεισο θ’ακούω»…; 

Ο Μπετόβεν, µε το πρόβληµα της κώφωσής του, ένα πρόβληµα που αντιµετώπισε εν ζωή ήταν σαν να έζησε ήδη την κόλαση. Νιώθω βαθιά την αγωνία της αν- θρώπινης φύσης µας για όλα αυτά που δίνουν νόηµα στο εδώ και στο τώρα µας και τα οποία θα χάσουµε, όπως το φως του ήλιου, τον ήχο της µουσικής. Παρόλα αυτά πιστεύω ότι στον παράδεισο δεν θα είχαµε ανάγκη καµία τέχνη γιατί η τέχνη υπάρχει για να απαλύνει τις ατέλειες του κόσµου αυτού. 

 Ποιό έργο συνθέτη αγαπάτε;

 Είναι τόσα πολλά! Είναι αδύνατον να ονοµατίσω µόνο κάποια, πόσο µάλλον ένα! Κάθε µεγάλος συνθέτης έχει µια δική του γλώσσα, η οποία κάπου αγγίζει τη δική µας ψυχή. Έχουµε ανάγκη από όλες αυτές τις γλώσσες να µας µιλήσουν και να καλύψουν δικές µας διαφορε- τικές ψυχικές ανάγκες. Παρόλα αυτά, αν πρέπει να πω πού νιώθω πιο κοντά, θα έλεγα στον Μότσαρτ, του οποίου το µεγαλείο εκφράζεται µέσα από το απλό και το ανάλαφρο. Επίσης, αγαπώ πολύ τον Σοπέν για την ευγενική µελαγχολία του και το συγ- κρατηµένο πάθος του που δεν αφή- νει ποτέ να ξεπέσει.

Ποιά η γνώµη σας για την παγκόσµια πορεία της κλασικής µουσικής;

Η πορεία της κλασικής µου- σικής είναι διαφορετική στο δυτικό κόσµο απ’ό,τι στον ασιατικό. Η αί- σθηση που έχει κανείς στην Ευρώπη, όπου γεννήθηκε η κλασική µουσική, είναι ότι αυτή δεν βρίσκεται στην ακµή της, ότι έχει επέλθει κατά κά- ποιο τρόπο ένας κορεσµός. Παρόλο που γράφονται συνεχώς νέα έργα και οι ερµηνευτές είναι ίσως περισ- σότεροι στον κόσµο παρά ποτέ άλ- λοτε, το κοινό στον δυτικό κόσµο έχει περιοριστεί σε σχέση µε παλαι- ότερα – αν και πάντα υπάρχει το στα- θερό κοινό της. Ο σύγχρονος δυτικός άνθρωπος πιστεύω ότι δεν ψάχνει τη συνθετό- τητα στη µουσική και προτιµά το πιο εύληπτο και απλό, που θα τον βοη- θήσει να εκτονωθεί και να αποφορτι- στεί από τις εντάσεις της πιεστικής καθηµερινότητας. Αντίθετα, στην Ανατολική Ασία η κλασική µουσική είναι κατά κάποιο τρόπο κάτι νέο και έχει τη σφριγηλότητα του καινούρ- γιου. Το κοινό της είναι τεράστιο και συνεχώς αυξανόµενο και η παρα- γωγή µουσικών κλασικής µουσικής αγγίζει µεγέθη αδιανότητα για τη ∆ύση. Για παράδειγµα, µόνο στην Κίνα υπάρχουν 40 εκατοµµύρια νέοι που σπουδάζουν επαγγελµατικά πιάνο. Ζούµε σε έναν συνεχώς µετα- βαλλόµενο κόσµο και η κλασική µου- σική ακολουθεί, µαζί µε όλα τα άλλα, την πορεία των µεταβολών αυτών. Είµαι αισιόδοξη για το µέλλον της γιατί πιστεύω πως θα επιβιώσει και θα ανθίσει χάρη στο νέο αίµα που δέχεται και την ανανεώνει. Ανεξάρτητα όµως από το µέγεθος του ακροατηρίου της, η κλασική µουσική είναι ένα από τα µνηµεία του παγκόσµιου πολιτισµού, όπως η αρχαία τραγωδία ή ο Σαίξπηρ, τα οποία ακόµα κι αν δεν αφορούν τις πλατιές µάζες, οι άνθρωποι πάντα θα ανατρέχουν σε αυτά σαν σηµεία αναφοράς. Ακόµη κι αν περάσουν εποχές όπου θα τους δίνεται λιγό- τερη αξία, οι συµφωνίες του Μπετό- βεν, όπως και όλα τα µεγάλα έργα, θα είναι πάντα εκεί για τις επόµενες γενιές να στρέψουν το βλέµµα τους και να τις ανακαλύψουν ξανά.
Τι ονειρεύεστε;
 ∆εν µπορώ να πω ότι κάνω όνειρα… η ζωή έχει τη δική της δυ- ναµική και σε οδηγεί βήµα βήµα εκεί που πρέπει. Έτσι κι αλλιώς, τα όνειρα διαψεύδονται τις περισσότερες φορές.

Ευχαριστούμε