Σχέσεις σε οθόνες ή οθόνες στις σχέσεις;

«Γράψε για τους ανθρώπους που μιλούν περισσότερο από μακριά απ’ ό,τι από κοντά!» Αρκούσε μια φράση για να ξεκινήσω. Θα γράψω λοιπόν, για όλους εκείνους που νιώθουν ότι χωρίς τη σημερινή, αναμφισβήτητα εξωπραγματική για πολλούς, αναπτυγμένη για την πλειοψηφία, τεχνολογία, δεν θα μπορούσαν, όχι μόνο να ζήσουν όπως ζουν, αλλά και να είναι αυτό που είναι.

Μπορώ να γράψω για προσομοιώσεις, αντικαταστάσεις σχέσεων, συναισθημάτων και σκέψεων από μεταφυσικά εικονικά τερατάκια, μπορώ να γράψω για αθόρυβες, κοινά αποδεκτές και προωθούμενες μεταλλάξεις των προσώπων μας σε ψηφιακές μάσκες. Μπορώ να αναφερθώ στο «σκοτεινό κόσμο του διαδικτύου», όπως συχνά προσδιορίζεται, ακόμα και από τα πολλαπλά στόματα του εσωτερικού αυτού του ίδιου του μυστήριου σύμπαντος, ή στις επικίνδυνες νάρκες των ηλεκτρονικών παιχνιδιών, οι οποίες ο καθένας πλέον παρατηρεί πως διαδίδονται με εκθετικούς ρυθμούς. Δεν θα το κάνω, όμως. Ίσως ευθύνεται το ότι προσπαθώ να μη μιλάω απλά για όσα μπορώ να μιλήσω. Αλλά κυρίως, επειδή τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή προτιμώ να στρέφομαι, γενικά, και αφού μου δίνεται η ευκαιρία ειδικά, στις θετικές προοπτικές κάθε ζητήματος. Δεν θα άλλαζα εύκολα νομίζω θέση, πόσο μάλλον τώρα, που καλούμαι να μιλήσω για την τεχνολογία, τη μαζική μητέρα της γενιάς μου, όσον αφορά τη σύνδεσή της με ένα ακόμη μείζον θέμα, τις ανθρώπινες σχέσεις.
Θυμάμαι τις συζητήσεις με τον μπαμπά μου την εποχή που τα πρώτα κινητά εισέβαλλαν και στο δικό μας σπίτι. Θυμάμαι το θαυμασμό μου, την περιέργεια και την έλλειψη ικανότητάς μου σχετικά με την πλήρη κατανόηση μια τέτοιας συσκευής. Θυμάμαι, εμφανώς επηρεασμένη τότε από τα ποικίλα κινούμενα σχέδια φαντασίας, τον εαυτό μου να ονειρεύεται ένα τηλέφωνο που όταν χτυπάει να μπορείς να δεις το συνομιλητή σου και αυτός εσένα. Τότε σκεφτόμουν πόσο περίεργη ακούγεται η ιδέα να είμαι εγώ στο δωμάτιό μου, η μαμά μου στην κουζίνα και παρόλα αυτά να τη βλέπω, απλά παίρνοντάς την τηλέφωνο. Και αισθάνομαι ακόμα το δέος που μου προκαλούσε μια τέτοια προοπτική, πλέον συλλογιζόμενη ακραίες γωνιές της Γης, αντί για διαφορετικά σημεία ενός σπιτιού. Ξέρω ωστόσο, πως δεν μπορώ να διαχωρίσω στη μνήμη μου την ακριβή στιγμή που έμαθα πως τέτοιες συσκευές, όμοιες με αυτές που πλάστηκαν στην παιδική μου φαντασία, είχαν γίνει πραγματικότητα. Απορώ, πώς είναι δυνατόν μια τέτοια αποκάλυψη να μην με εξέπληξε. Αφού τώρα ξέρω και κάποτε δεν ήξερα, θα πρέπει να υπήρξε μια στιγμή που με κάποιον τρόπο έμαθα. Μα αυτή τη στιγμή δεν τη θυμάμαι. Ζω με τις βιντεοκλήσεις, σα να βρίσκομαι μέσα στο όνειρό μου, ή σα να βγήκα από εκεί μαζί τους, μαγικά, ανεξήγητα, ασυναίσθητα. Νομίζω όμως πως καταλαβαίνω. Όχι το πώς, αλλά το γιατί: Σταδιακή εξοικείωση.
Δεν μου κάνει εντύπωση το ότι τα όλο και νεότερα παιδιά γεννιούνται σαν από πάντα συγκάτοικοι με ζωντανούς ανθρώπους, σε ζωντανή συχνά μετάδοση, σπασμένους σε μικροpixels, αφού και εγώ γεννήθηκα θεωρώντας  τα αυτοκίνητα για παράδειγμα, δεδομένα, κόντρα σε ένα πλήθος περασμένων γενεών. Μου αρέσει πάντως το γεγονός ότι είμαι σε θέση να αναγνωρίσω τη σημερινή πολυτέλεια της επικοινωνίας από απόσταση, να αναπαραστήσω στη σκέψη μου την απουσία της και να εκτιμήσω την αξία της. Μπορώ με βεβαιότητα να υποστηρίξω πως πολλές σχέσεις, σε κάθε επίπεδο, δε θα είχαν ξεκινήσει ποτέ ή δε θα είχαν διατηρηθεί σε μήκος χρόνου και σε πλάτος χιλιομέτρων, αν δεν μας παρεχόταν πλουσιοπάροχα αυτή η δυνατότητα του διφορούμενου κόσμου της τεχνολογίας.
Στους ανθρώπους αρέσει (αφήνω το ρήμα αρέσει αν και θα μπορούσα να το αντικαταστήσω με πολλά άλλα) να επικοινωνούν, και κατά την προσωπική μου άποψη, όσο γρήγορη, βίαιη, επώδυνη ή αναπάντεχη κι αν γίνει η ζωή τους, οι κοινωνικές τους ανάγκες δεν είναι δυνατό να περιθωριοποιηθούν ομαλά. Οι μέθοδοι, τα μέσα πιθανόν να μεταβάλλονται, οι ρυθμοί να εξελίσσονται, η άμεση επαφή να παραγκωνίζεται, αλλά η επικοινωνία υπάρχει και επεκτείνεται σε κάθε εναλλακτικό, προσβάσιμο έδαφος. Μακάρι να είχαμε όλοι απεριόριστο χρόνο, άπλετη άνεση, χρήματα και διάθεση και να επικοινωνούσαμε παραδοσιακά, γνήσια και πάντα  αποτελεσματικά. Ωστόσο, οι πορείες μας τις περισσότερες φορές μπλέκονται, συγκρούονται ή αποκλίνουν ριζικά, χωρίς τη συγκατάθεση ή τη θέλησή μας, με αποτέλεσμα τη σοβαρή απειλή της φράσης «κρατάω επαφή». Έτσι, σε περιπτώσεις απουσίας συναισθηματικών ή πρακτικών θεμελίων με σκοπό τη στερέωση της επικοινωνίας μεταξύ των ατόμων, οι θαυματουργές τεχνολογικές συσκευές που μας περιτριγυρίζουν μπορούν να αποδειχθούν έξυπνες επιλογές.
Είναι αλήθεια βέβαια, πως το μέτρο για άλλη μία φορά κρατάει το θρόνο του ως αναγκαία προτεραιότητα, στο θέμα της ωφέλιμης εκμετάλλευσης της τεχνολογίας για χάρη των ανθρωπίνων σχέσεων. Θα ευχόμουν για όλους τους ανθρώπους που «μιλούν περισσότερο από μακριά από ότι από κοντά», να έχουν την ευκαιρία να πραγματοποιήσουν την επικοινωνία τους με το δικό τους επιθυμητό τρόπο. Επειδή όμως στις μέρες μας το να ζητάμε ακούγεται, και είναι σχεδόν, υβριστικό, θα κλείσω λέγοντας και πιστεύοντας: ευτυχώς που υπάρχει η τεχνολογία! Εντάξει, και θα υποκριθώ πως ξεχνώ μέχρι νεοτέρας τη φράση που με κυνηγά μόλις ανοίγω τον υπολογιστή μου: «βγαίνετε; Παραμείνετε συνδεδεμένοι!» Αυτό είναι ένα άλλο θέμα…